Co warto zobaczyć w Betlejem?
Dziś w ostatnim dniu 2019 roku zabieram Was na wyjątkową wyprawę. Chcę pokazać Wam perłę Zachodniego Brzegu Jordanu i chyba nawet całej Palestyny. Zakładamy wygodne kapcie i zamiast osiołka dosiądźcie wygodnie Wasze komputerowe myszy, bo ruszamy na wyprawę, by poznać dość subiektywne abc o Betlejem, czyli mieście w którym narodziło się chrześcijaństwo. Postaram się dziś Wam zdradzić, co warto tu zobaczyć, co zjeść, gdzie kupić pamiątki i ile to wszystko mniej więcej będzie kosztowało. Betlejem jest chyba jedynym miastem Autonomii Palestyńskiej, które jest znane szerzej turystom, dlatego bez obaw możecie ze mną wyruszyć w tą wyprawę. To co, gotowi? Startujemy więc do miasta bardzo życzliwych ludzi. Gdyż już na starcie musicie wiedzieć, że w Betlejem naprawdę lubią Polaków i rozpoznają nas bez problemu, a cenię ich, że nie mylą nas z Rosjanami, co często zdarza się wielu Polakom w Izraelu.
A jak ATRAKCJE
Bazylika i Grota Narodzenia Pańskiego
Chyba każdy kto dociera do Betlejem zawita do Bazyliki Narodzenia Pańskiego (Church of Nativity) – to pierwszy kościół chrześcijański, jaki wybudowano na terenie tego miasta i jeden z najstarszych kościołów na świecie. Bazylika ta powstała na rozkaz cesarza Konstantyna Wielkiego. Wczesnochrześcijańska świątynia do dziś otwarta jest dla zwiedzających i pielgrzymów. Bazylika składa się z głównego kościoła z prawosławnym ołtarzem (niestety były powody do rozczarowań, ołtarz był w remoncie) oraz Groty Narodzenia, która znajduje się pod bazyliką. Wejście do wnętrza prowadzi przez tzw. Wrota Pokory. Dziś wiele osób uważa, że to bardzo niskie wejście skłania nas do pochylenia się przed świętym miejscem, w którym na świat przyszedł Jezus. Tymczasem powód konstrukcji tak niskich drzwi był bardzo przyziemny i praktyczny. Chodziło o to, aby nie wjeżdżać do wnętrza konno czy na ośle. Tak to jest ten moment, kiedy powinniście cieszyć się, że zamiast osła czy klaczy macie tylko mysz pod ręką. Zatem smyrajcie ją i jedziemy dalej.
Macie nieco łatwiej, bo ani Wy, ani Wasza mysz nie czekała dwóch godzin, by wejść do Groty Narodzenia, która uważana jest za miejsce narodzenia Chrystusa. Będąc na miejscu nie każdy na pewno dotrwa, by zobaczyć samą grotę, gdyż ogromne kolejki skutecznie odstraszają, ale jeśli się Wam uda, być cierpliwym to w nagrodę dosłownie w kilka sekund będziecie mogli dotknąć i zobaczyć to wyjątkowe miejsce. Warto też wspomnieć, że 29 czerwca 2012 roku cała budowla została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Pamiętajcie też, że do bazyliki wchodzi się od strony Nativity Square.
Mur
Drugim równie ważnym punktem zwiedzania był dla mnie spacer wzdłuż części muru palestyńsko-izraelskiego i poszukiwania prac m.in. Banksy’ego. Była to też okazja dla mnie, jako fana murali i twórców graffiti, do zobaczenia wielu dających do myślenia arcydzieł i nie ukrywam, że z tej części wyprawy jestem bardzo zadowolony.
Nie byłbym sobą w tym miejscu, gdybym nie pozwolił sobie na kilka słów dygresji. Wg mnie nie da się rzetelnie napisać bloga o Betlejem, czy szerzej o Palestynie pomijając symbol konfliktu izraelsko-palestyńskiego, czyli właśnie około 8 metrowy w wysokości i kilkuset kilometrowy w długości tzw. “Mur Bezpieczeńtwa”. Nie ukrywam, że jadąc do Palestyny pojawiła się lekka obawa i drobna adrenalina – podobną odczuwałem jadąc z Kijowa do Czarnobyla (więcej z tej wyprawy dowiecie się tutaj), ale chciałem namacalnie przekonać i dowiedzieć się, jak odmienne jest życie za murem i czy równie wspaniali dla Polaków ludzie żyją po obu jego stronach (gdyż życzliwość mieszkańców Izraela była mi wielokrotnie znana). Naturalnie wybierając się w te tereny, trzeba liczyć się z pewnym ryzykiem, gdyż nadal są to tereny różnych napięć, które co jakiś czas się nasilają. Nie jest jednak rolą tego wpisu wyjaśnianie, o co chodzi w całym konflikcie, mam tylko wielką nadzieję, że uda się w końcu ten spór izralesko-palestyński zakończyć, tak by obywatele jednego, czy drugiego kraju mieli pełne poczucie bezpieczeństwa i tego im z całego serca życzę. Nie mniej cieszę się też, że duża część krajów (w tym Polska) utrzymuje z Palestyną stosunki dyplomatyczne, być może m.in. to też dzięki temu, jesteśmy tak miło jako naród, odbierani w Palestynie.
Meczet Omara
Odchodząc od tej dygresji i kwestii politycznych, chcę szybko wrócić do tzw. atrakcji turystycznych. Bardzo zależy mi by wpis ten, nie stał się przyczyną do dyskusji o charakterze ideologicznym. Ma on bowiem zupełnie inny cel. Zabieram Was więc w kolejne miejsce, które wg mnie warto zobaczyć i jest to położony na placu Manger Meczet Omara. Znajduje się on zaledwie około 200 metrów od Bazyliki Narodzenia Pańskiego. Tym bardziej, że jest w pobliżu warto poświęcić mu chwilę uwagi. Wypada wiedzieć, że jest to jedyny i dodatkowo najstarszy meczet w starej części Betlejem, a został zbudowany w 1860 roku.
Syryjski Kościół Ortodoksyjny
Zupełnie przypadkiem gdzieś pomiędzy domkami Betlejem trafiam pod drzwi podpisane w języku aramejskim, arabskim i angielskim i nie byłbym sobą, gdybym tam nie zajrzał. Okazało się, że w środku spotkałem życzliwych ludzi, którzy z syryjsko-prawosławnego kościoła. Dowiedziałem się, że do dziś używają w swojej liturgii syryjskiego dialektu języka aramejskiego.
Plac Żłóbka
Tuż obok Bazyliki Narodzenia Pańskiego i Meczetu Omara znajduje się Plac Żłobka, nazywany również Placem Manger. Jest to miejsce spotkań mieszkańców Betlejem, a także przystankiem na odpoczynek pomiędzy zwiedzaniem najpiękniejszych zabytków.
Centrum Dziedzictwa Palestyńskiego
Będąc w Betlejem swoje kroki warto też skierować do Centrum Dziedzictwa Palestyńskiego, gdzie zobaczymy wystawy folkloru, historii i kultury palestyńskiej. Otrzymamy tam również cenne wskazówki turystyczne. Samo Centrum znajduje się również przy Placu Manger i nie da się go nie zauważyć.
Grota Mleczna
Innym ważnym dla chrześcijaństwa zabytkiem jest Grota Mleczna (Milk Grotto Church) – grota stanowi kościół klasztorny zakonu franciszkanów i jednocześnie jest to sanktuarium maryjne. Przyjeżdżają tu liczne pielgrzymki. Grota ma głębokość 6 m. Mówi się, że w tym miejscu Święta Rodzina miała przygotowywać się do wyruszenia w drogę do Egiptu. Kilka kropel mleka karmiącej Maryi miała upaść na ziemię i zabarwić skałę na śnieżnobiały kolor. W okolicy oczywiście można znaleźć sklepiki w których dostaniecie związane zarówno z tym wydarzeniem, jak i bardzo tradycyjne dewocjonalia. Co ciekawe, oprócz pielgrzymów, do groty często przychodzą również muzułmanki proszące o dar mleka dla swoich nowo narodzonych dzieci.
Grób Racheli
Grób Racheli – trzecie najświętsze miejsce w judaizmie znane jest również jako meczet Bilal bin Rabah. Budowla znajduje się w muzułmańskim cmentarzu na obrzeżach miasta.To moim zdaniem jedno z najdziwniej położonych miejsc na terenie Betlejem. Dlaczego? Gdyż otacza je z każdej strony mur i sąsiaduje z nim checkpoint nr 300. Musicie wiedzieć, że Grób Racheli to cel wizyt Żydów i jedyne miejsce, które mogą odwiedzić na terenie miasta. Sam Grób Racheli, żony biblijnego patriarchy Jakuba, mieści się w małym budynku wzniesionym w połowie XIX wieku. Często przy grobie można spotkać kobiety modlące się o płodność.
Obraz: Dante Gabriel Rossetti, Rachela i jej siostra Lea, XIX w.
Pole Pasterzy
Niektórzy wybierają się też nad osadę Bajt Sahur, która znajduje się około 3 km na wschód od placu Manger. Położona jest tam na wzgórzu na Polu Pasterzy kaplica Excelsis Deo. Jest to teren, gdzie anioł wezwał pasterzy do oddania czci Chrystusowi. Dziś kapliczkę otaczają sady oliwne. Znajduje się tam też cerkiew prawosławna, która stoi w miejscu sanktuarium, w którym chowano miejscowych pasterzy. Ja ten punkt wyprawy odpuściłem wyłącznie z braku czasu, zbliżały się święta szałasów i była obawa, że powrót do Jerozolimy na przejściu granicznym będzie utrudniony. Dlatego postanowiłem nie ryzykować i spokojnie wrócić do Izralea.
Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
Kolejnym miejscem, które odwiedza większość katolickich turystów w zorganizowanych wycieczkach jest rzymskokatolicki kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Kościół ten sąsiaduje z Bazyliką Narodzenia Pańskiego, jest jednak od niej dużo młodszy, wybudowano go w 1888 roku, kiedy Palestyna znajdowała się pod panowaniem Imperium Osmańskiego. Będąc w środku można też wejść do pięciu różnych grot zamienionych w kaplice. Badania archeologiczne wykazały, że mogły one służyć celom sakralnym już w IV wieku n.e.
Arabskie dzielnice
Nie da się powiedzieć, że było się w Palestynie zwiedzając tylko katolickie kościoły. Wg mnie bardzo inspirująca jest również samo miasto. Kultura i dzielnice arabskie są nieodłącznym elementem, którego nie należy pominąć, gdy wybieramy się do Palestyny i nie można przejść obojętnie obok tej kuchni, muzyki i tych wyjątkowo życzliwych ludzi. Zapuszczając się w zatłoczone targowiska czy wchodząc do jednej z wielu restauracji, oferujących przepyszne falafele i inne dania kuchni bliskiego wschodu, możemy doświadczyć coś zupełnie innego niż w europejskich miastach. Dla mnie osobiście to doświadczenie jest wartością dodaną, z której należy czerpać jak najwięcej wyruszając właśnie w odległe miejsca. Samo miasteczko to już w zasadzie przedmieścia Jerozolimy. Moim zdaniem jest miejscem gwarnym, pełnym życia, z obfitującymi w smakołyki targowiskami, ale najbardziej urzekł mnie fakt, że spotykani tu przeze mnie ludzie byli bardzo sympatyczni.
B jak BANKSY i BETLEJEM
BETLEJEM DAWNIEJ
Ciekawostką jest, że miasto Betlejem w dosłownym tłumaczeniu oznacza “Dom Mięsa”, a w starożytności nazywane było Efrata, Bethlehem Efrata lub Bethlehem Judah. Dziś Betlejem znane jest przede wszystkim z narodzin Jezusa Chrystusa. Warto jednak wiedzieć, że zmarła tu Rachela, a także narodził się Dawid – król Izraela. Warto też pamiętać, że pierwszy kościół został wybudowany dopiero w 339 r n.e i znajdował się dokładnie w miejscu wspomnianej wcześniej Bazyliki Narodzenia. Betlejem wielokrotnie było podbijane, przechodziło z rąk do rąk przez co było niszczone i odbudowywane. Miasto było pod panowaniem m.in.: Rzymian Krzyżowców, Turków, Jordańczyków oraz Izraelczyków. W 1995 roku Betlejem zostało przekazane administracji palestyńskiej i tak pozostaje do dziś.
BETLEJEM DZIŚ
Betlejem obecnie to “królestwo” Banksy’ego. Ma on tu swój hotel i sklepy. Jego twórczość znają tu wszyscy mieszkańcy, a same Graffiti Banksy’ego to pewien symbol dla Palestyńczyków. Artysta zostawił w Palestynie 9 swoich dzieł. Widać, że mieszkańcy są z tego dumni, bo wszędzie widać ich kopie i o ile graffiti innych twórców są zamalowywane czy zamazywane, tak te traktuje się jak obrazy w galerii i nikt ich nie niszczy. Betlejem stało się rajem dla twórców street artu, a graffiti jako dziedzina sztuki obejmująca dzieła tworzone w przestrzeni publicznej, stała się dzięki powstałemu murowi bardzo popularna. Jeszcze krótka informacja, dla tych, którzy nie wiedzą kim jest Banksy – to streetartowy artysta z Wielkiej Brytanii, który zasłynął niekonwencjonalną tematyką prac, które pojawiały się w publicznych miejscach – najpierw na murach, a później w muzeach czy sklepach. Najbardziej kontrowersyjne projekty artysty, który nigdy nie ujawnił swojej prawdziwej tożsamości, to Dismaland w Anglii, czyli park rozrywki w krzywym zwierciadle i Hotel Walled-Off właśnie w Betlejem. Warto wiedzieć, że slogan reklamowy Walled-Off brzmi: hotel z najgorszym widokiem na świecie. Oprócz opcji skorzystania z hotelu można tam też zwiedzić muzeum hotelowe (nie trzeba być gościem hotelowym).
C jak CENY
Zapytacie zapewne ile to wszystko będzie kosztowało w mieście uznawanym za najważniejszy punkt kultury w całej Palestynie? No i jaką walutą płaci się w Palestynie? Generalnie trzeba wiedzieć, że Palestyna nie ma swojej waluty, a środkiem płatniczym jest tu zarówno dolar jak i szekel.
- Zacznijmy od kosztów transportu. Ja do Betlejem dotarłem z Jerozolimy w jeden z najtańszych możliwych sposobów. Skorzystaliśmy z transportu publicznego – arabskiego autobusu, jadącego ze wschodniej Jerozolimy z HaNevi’im Terminal, znajdującego się przy ulicy Sultan Suleiman St. Wsiadłem do niego z dworca znajdującego się nieopodal Damascus Gate czyli Bramy Damasceńskiej. Jadąc do Betlejem, autobus ten zatrzymuje się też przez okoliczne miejscowości i mimo, że teoretycznie odległość od Jerozolimy do Betlejem to tylko kilka km, to podróż ta trwała około 50 minut (nr autobusu 231). Jednak sam koszt takiej wyprawy w jedną stronę wyniósł mnie kilka szekli izraelskich to ok. 7 zł. Wybierając ten środek transportu, pamiętajcie, że podczas przejeżdżania przez check-point, pasażerowie mogą zostać poproszeni o pokazanie dokumentów, dlatego oprócz paszportu niezbędna będzie też i izraelska wiza wydana na lotnisku. Tym razem autokar nie był kontrolowany, przejechałem do Betlejem bez dodatkowych utrudnień. Natomiast powrót do Jerozolimy był nie tylko szybszy, ale i tańszy. Autobus odjeżdża spod wyjścia z Checkpoint 300; koszt biletu to około 6 zł, a czas przejazdu to około 15 minut. Wjazd na teren Palestyny jest też możliwy wypożyczonym autem. Należy tylko brać pod uwagę pewne ryzyko – nie obowiązywało tam ubezpieczenie wykupione w izraelskiej wypożyczalni, dlatego moja decyzja padła na wyjazd autokarem. Jeśli jednak zdecydujecie inaczej, to do Checkpoint 300 można podjechać autem i teoretycznie zaparkować obok, a dalej przejść pieszo. Wyczytałem na forach turystycznych, że jest to najbardziej niebezpieczne przejście na całej granicy izraelsko-palestyńskiej, dlatego polecam wyprawę autobusem.
- Jedzenie na terenie całej Palestyny jest zdecydowanie tańsze niż w Izraelu. Smacznego i dużego kebaba kupicie za kilkanaście szekli, a kubeczek słodkiej kukurydzy za 5 szekli. Co istotne, w wielu sklepach spożywczych zapłacicie też kartami płatniczymi. Pitę z dodatkami i herbatą dostanie się już za około 15-20 szekli.Warto też spróbować tutejszy falafel czy lokalne owoce.
- Opłaty za zwiedzanie – pamiętajcie, że wejście do Bazyliki Narodzenia Pańskiego jest bezpłatne. Podobnie jest w kwestii Groty Mlecznej za której zobaczenie również nie pobiera się żadnych opłat. Większość miejsc można więc zobaczyć w Betlejem zupełnie nieodpłatnie lub pozostawiaąc dobrowolną darowiznę. Są jednak też miejsca, gdzie trzeba uiścić opłaty. Jednym z nich jest Muzeum w hotelu Banksy’ego – koszt zwiedzania to 15 Szekli (chyba, że jesteś gościem hotelowym, wówczas zwiedzanie jest za darmo).
- Przejazd taksówką cenowo zależeć będzie od wielu składowych. Nie tylko odległość gra tu rolę. Warto jest też się z taksówkarzami targować, gdyż ich taryfy są bardzo umowne.
- Pamiątki można kupić na większości bazarów, pamiętajcie by się targować, gdyż ceny podawane przez sprzedawców są zawyżane. W jednym sklepie próbowano nawet wymusić na mnie większe opłaty mówiąc, że podane ceny są w dolarach, a nie w szeklach (zasadą jest, że ceny na produktach oznaczane są w szeklach). Szybko więc podziękowałem sprzedawcy za jego artefakty i te same przedmioty kupiłem dużo taniej w sklepie obok. A jeszcze dodam, że bardzo zaskoczyła mnie tam ogromna ilość sklepów z wyrobami złotniczymi.
Czas podsumowania – gdy zapytacie mnie czy warto więc odwiedzić Betlejem?
Odpowiem zdecydowanie tak, uważam, że warto wybrać się do Palestyny. Jeśli chcecie zaspokoić Waszą ciekawość – mnie zawsze zastanawiało, jak faktycznie wygląda życie, po drugiej stronie muru konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Wiele razy widziałem jak wygląda Izrael, a teraz mogłem zobaczyć, poczuć, dotknąć i przekonać się samemu, jak to wygląda z drugiej strony muru. I choć nie możecie spodziewać się tu wyjątkowych zabytków i atrakcji, które zapierają dech w piersiach, ale jest to dla mnie cenne doświadczenie i odwiedzanie takich miejsc, również powinno się znaleźć w Waszych turystycznych kalendarzach. Ja się nie zawiodłem i myślę, że i Wy nie będziecie zawiedzeni. Naturalnie wszystko jest też kwestią Waszego nastawienia i Waszych oczekiwań. Moim dość subiektywnym i niewygórowanym, Betlejem sprostało w pełni, pamiętajcie też by szanować zasady, kulturę i zwyczaje miejsca do którego się jedzie (wybaczcie tą oczywistość, ale wolę wspomnieć – Palestyna to kraj muzułmański, więc trzeba pamiętać o stosownym ubiorze). Bez zbędnych prowokacji unikniemy niepotrzebnych problemów. Warto podkreślić, że być może, Ci lokalni mili i życzliwi ludzie, dla wielu wydają się nachalni czy namolni i widzą w turystach możliwość zarobienia pieniędzy. Nie oszukujmy się w tym kraju jest biedniej niż w wielu innych państwach, więc należy to zrozumieć i uszanować, a ten negatyw zamienić w pozytyw i docenić ich marketingowe podejście i chęci w pozyskiwaniu klientów. Być może w panującym tam chaosie i pewnym bałaganie znajdziecie też wówczas pewien urok. Pamiętajcie, że to nastawienie często warunkuje odbiór naszych podróży, a te niech będą dla Was jak najlepsze w nowym 2020 roku. Niech moc będzie z Wami.
Zainspiruj się podróżniczo i zobacz moje WYPRAWY
Zajrzyj po więcej zdjęć do mnie na INSTAGRAM
Bądź na bieżąco, polub już dziś mój profil na FACEBOOK’u
Zostań moim PATRONEM
#rafalpodrozuje #fotografia #palestyna #travel
#cowartozobaczycwbetlejem #rafalbil #rafalfotografuje
Fotograf Ślubny Lublin | Płock | Warszawa | Fotografia Ślubna | Fotografia | Podróże | Cała Polska | Zdjęcia Ślubne | Fotograf Lublin | Fotograf Warszawa | Fotograf Płock | Fotografia Ślubna Lublin | Fotografia Ślubna Warszawa | Fotografia Ślubna Płock | Fotografia Biznesowa | Fotografia Okolicznościowa | Fotografia Reklamowa | Fotografia Wnętrz i Budynków | Fotografia Dziecięca | Fotografia Rodzinna | Fotografia Aktu | Fotografia Koncertowa | Retusz Zdjęć | Renowacja Zdjęć | Konkursy